Veel van de bebouwing in de Groote Veenpolder van vóór 1970 is gefundeerd op houten palen. Als deze palen niet onder (grond)water staan, kunnen ze rotten of uitdrogen. Dan kan er schade ontstaan aan het gebouw. Daarom houdt Wetterskip Fryslân de waterpeilen in de sloten langs bebouwing met zo’n kwetsbare fundering hoog. Hiermee probeert het waterschap de grondwaterstand te beïnvloeden. Een sloot met zo’n hoog waterpeil wordt een hoogwatervoorziening of hoogwatercircuit genoemd. 

Wat onderzoeken we?
In deze pilot kijken we in hoeverre de funderingspalen nog onder het (grond)water staan en wat de invloed is van het hoogwatercircuit. Bij een deel van de woningen in de Groote Veenpolder voeren we in overleg met de eigenaren een funderingsonderzoek uit. De eigenaren van de betrokken woningen krijgen door het onderzoek meer inzicht in de staat van de fundering van hun woning. Het waterschap krijgt meer inzicht in de effectiviteit van het hoogwatercircuit.

Met het onderzoek willen we beter kunnen inschatten wat de effectiviteit is van hoogwatercircuits in de Groote Veenpolder en in het Friese veenweidegebied in het algemeen. Zo kunnen eigenaren beter beoordelen of ze maatregelen moeten nemen om hun fundering te beschermen of te herstellen. 

Wat beïnvloedt de grondwaterstand?
De grondwaterstand binnen een hoogwatercircuit hangt niet alleen af van de waterstand in de hoogwatersloten rondom dat gebied. Het hangt er ook van af hoeveel slootjes er verder nog deel van uitmaken. In het verleden zijn veel slootjes tussen woningen gedempt. Daarnaast hebben verharding en beplanting in de tuinen ook invloed op de grondwaterstand. Ook hebben droge zomers invloed op de hoogte van het grondwater. In deze zomers is het grondwater vaak lager dan het peil in de sloot. En soms is funderingsschade het gevolg van een ondeugdelijke fundering of van de palenpest. Dit is een bacterie die ook funderingspalen aantast die onder water staan. 

Meer tijd voor oplossingen
Wanneer een hoogwatercircuit goed werkt, kijkt het waterschap of het misschien effectiever kan. Dan hebben eigenaren meer tijd om een oplossing te bedenken voor mogelijke funderingsproblemen. Want zo’n hoogwatersloot werkt zelfs op lange termijn alleen maar tijdelijk. De bodemdaling in het veengebied gaat door.

Als een hoogwatersloot de houten fundering niet meer nat houdt, dan kunnen we de waterstand in de sloot in principe verlagen. Maar hoogwatersloten hebben vaak ook nog andere functies. Zo zijn ze belangrijk voor de wateraanvoer en voor het landschap. Per hoogwatersloot moet daarom in overleg met het gebied bekeken worden, wat voor de toekomst de beste oplossing is.

Wie voert het onderzoek uit?
Het funderingsonderzoek is uitgevoerd door Wareco ingenieurs, specialisten in bodem, water & funderingen. Zij deden dit onder begeleiding van het landelijk Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF). Een team van Wetterskip Fryslân heeft de analyse van de grondwaterstand en het hoogwatercircuit uitgevoerd.

Onderzoek in twee fasen
Voorjaar 2020 is er in samenwerking met bewoners bij een eerste serie van 12 woningen de fundering (houten palen) onderzocht. Het gaat om woningen van gemiddeld rond de 100 jaar oud. Bij een deel van de woningen bleken de funderingspalen aangetast en is er funderingsherstel nodig. De funderingen bleken een deel van het jaar droog te vallen waardoor de palen kunnen rotten. Door de droogte van de afgelopen jaren is dit erger geworden. Daarnaast bleken de funderingen aangetast door de palenpest. Dit is een bacterie die de paal ook onder water aantast. Het landelijk Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) begeleidt bewoners bij herstel van hun fundering.

In het najaar van 2020 is onderzoek gedaan naar een tweede serie van 20 woningen en hoogwatersloten in de Groote Veenpolder. Bij vijf woningen bleek op korte termijn een herstelplan voor de fundering nodig. Het KCAF begeleidt woningeigenaren hierbij. Bij de overige woningen is geadviseerd om de grondwaterstand te monitoren of waar mogelijk te verhogen. De bewoners hebben een peilbuis en instructie gekregen om zelf de grondwaterstand te meten. Het waterschap bespreekt periodiek de metingen met de eigenaar. 

Langs het noordelijk deel van de Gracht vindt onderzoek plaats naar hoe we een hoogwatercircuit beter kunnen inrichten. Er is gekeken welke funderingen nog beschermd worden door het hoogwatercircuit, en hoe we het systeem minder storingsgevoelig kunnen maken. 

Het Veenweideprogramma gebruikt de resultaten van het onderzoek om beter inzicht te krijgen wanneer hoogwatersloten in het Friese veenweidegebied nog effectief zijn, en welke woningen kans op schade hebben. Zo krijgen we beter zicht op de omvang van de funderingsproblematiek. Ook ontwikkelen we een aanpak voor hoe we in de toekomst omgaan met een hoogwatersloot, als die niet meer effectief is om funderingen te beschermen.

Binnen het Veenweideprogramma 2021-2030 wordt gewerkt aan een meer structurele aanpak van de funderingsproblematiek in het veenweidegebied. Dit is onderdeel van de herijking van het Veenweideprogramma, waarover in de loop van 2023 besloten wordt. Er is een Funderingstafel ingericht waarin woningeigenaren meedachten over de aanpak en advies hebben uitgebracht.

Nieuwsbrieven
In onderstaande nieuwsbrieven vindt u meer informatie over de onderzoeken en tussentijdse resultaten.  

Nieuwsbrief Hoogwatervoorziening Groote Veenpolder juli 2021

Nieuwsbrief Hoogwatervoorziening Groote Veenpolder april 2021

Nieuwsbrief Hoogwatervoorziening Groote Veenpolder augustus 2020

Nieuwsbrief Hoogwatervoorziening Groote Veenpolder april 2020