Veenpolder Hegewarren proeftuin voor waterinfiltratie
28/08/2025
Met welke ingrepen kun je een veenbodem zo vernatten dat je er ook nog een melkveebedrijf kunt runnen? Het veen-natuurinclusieve melkveebedrijf in polder de Hegewarren is veranderd in een proeftuin waar de komende jaren allerlei infiltratietechnieken in de praktijk worden getest.
Op zeven naast elkaar gelegen percelen van het innovatiebedrijf was het voor de zomer een komen en gaan van grondwerkers en machines. Er zijn greppels gegraven, buizen gelegd, drains getrokken, inlaten aangelegd en installaties in elkaar gezet. Bovendien zijn er meer dan 150 peilbuizen geplaatst. Hoewel het aan de oppervlakte niet eens zo opvalt, ziet de technische plattegrond van het gebied er nu uit als een mozaïek van punten en (stippel-)lijnen in wisselende kleuren.
‘Demonstraasjeplak’
Niek Bosma, projectleider namens Feangreide Fryslân en Wetterskip Fryslân, is enthousiast over alle opties die nu zijn samengebracht in de Hegewarren. ‘We ha hjir no in in grut ferskaat oan maatregels lizzen, dêr’t we op alle manieren oan mjitte kinne. Wat dat opsmyt, kinne we allegear neist inoar lizze. Dêrmei is dit oan ien kant in prachtige proeftún, mar it is ek in demonstraasjeplak dêr’t we aanst alle opsjes yn it fjild sjen litte kinne.’
De metingen van de komende jaren reiken verder dan alleen de grondwaterstanden en slootwaterniveaus. Er worden ook data verzameld over het weer, de CO2-emissie uit de bodem, de gewasopbrengst en -kwaliteit, veranderingen in de botanische samenstelling, de pitrushinder, het effect van verschillende beheertechnieken voor slootonderhoud en de draagkracht van het land voor vee en machines.
VIP Hegewarren
Het land waar de proevenreeks zich afspeelt is eigendom van de provincie, die toewerkt naar een grote herinrichting van de polder in 2040. Het beheer is belegd bij de stichting Veen Innovatie Polder (VIP) Hegewarren. Die runt hier naast dit melkveebedrijf ook een bedrijf voor natte teelten. De stichting treedt op als gastheer voor onderzoeksprojecten die kennis opleveren over landbouw bij een verhoogd waterpeil. De infiltratieproeven worden uitgevoerd door Wageningen Livestock Research in opdracht van Feangreide Fryslân.
‘Fryske drûchlizzingshistoarje en grûnslach’
Manager Ids van der Ploeg van VIP Hegewarren verwacht dat de proeven een representatief beeld zullen opleveren voor Fryslân. ‘In protte dingen dy’t útprobearre wurde, binne ôfsûnderlik wolris besocht op oare plakken yn it lân, mar no teste we alles binnen ien systeem mei in typysk Fryske drûchlizzingshistoarje en mei in grûnslach mei benammen skalterfean en in klaaidekje sa’st dat op in soad plakken yn Fryslân ek tsjinkomst.
Slootpeil opgetrokken
In aanloop naar het onderzoek is het slootpeil in het proefgebied in april opgetrokken naar 40 tot soms 30 centimeter beneden het maaiveld. Hoewel het nog veel te vroeg is voor echte conclusies, ziet manager Ids van der Ploeg van VIP Hegewarren dat het land die peilverhoging goed verteert. ‘We kamen aardich drûch út de winter wei, mar ast no sjochst nei de gersgroei, dan hat it suver al mear opbrocht as at it koste hat. We moatte it fansels op de lange termyn besjen. Ik bin wol benijd hoe’t it útpakt as wy in kear in echt drûge of just in tige wiete simmer ha. Mar dat binne omstannigheden dy’t wy net yn de hân ha, krekt as alle boeren.’
Van der Ploeg heeft niet de illusie dat alle deelexperimenten even succesvol zullen zijn. ‘We moatte foaral de risiko’s opsykje. En dan kin de konklúzje foar guon parten bêst wêze dat it it net is. Ik sis altyd: Nee is ek in antwurd. As alles foarôf al dúdlik wie, dan hienen wy gjin besteansrjocht en hoegden we ek neat te ûndersykjen. Dêr heart no ien kear by dat der dingen mislearje.’
Lees hieronder meer over de infiltratietechnieken die er in de Hegewarren worden getest.
