Concept-peilscenario ADD-Zuid aangeboden aan overheden
20/10/2025
-zuid.jpg)
Afgelopen jaar is intensief samengewerkt aan een concept-peilscenario (PSc4) met hogere waterpeilen voor het deelgebied ADD-Zuid (Aldeboarn-De Deelen Zuid). In september en oktober heeft de gebiedscommissie ADD het concept-peilscenario toegelicht aan de 23 boeren in ADD-Zuid. Daarna is het concept-peilscenario afgelopen week formeel aangeboden aan de besturen van de overheden, namelijk: Gedeputeerde Staten (GS) van provincie Fryslân, Dagelijks Bestuur (DB) van Wetterskip Fryslân en de colleges van B&W van de gemeenten Heerenveen, Opsterland en Smallingerland. Een belangrijke, concrete stap in het gebiedsproces Aldeboarn-De Deelen.
Constructief meedenken
De gesprekken met de boeren in ADD-Zuid zijn goed verlopen en er werd constructief meegedacht over het peilscenario dat nu voorligt. De gesprekken zijn door de gebiedscommissie zelf gevoerd en waren puur informerend, er is op dit moment nog geen actie of besluitvorming nodig. Doel van de gesprekken was om de boeren tijdig mee te nemen - voordat het scenario aan de bestuurders zou worden voorgelegd - in de totstandkoming van het peilscenario en in de gemaakte keuzes. Ondernemers zaten in kleine groepen aan tafel, zodat er voldoende ruimte was voor vragen.
Waarom dit peilscenario?
Het peilscenario PSc4 is gericht op het realiseren van de vier veenweide-taakstellingen. Door het verhogen van de grondwaterpeilen (naar gemiddeld 40 cm. onder het maaiveld):
- reduceren we CO2-uitstoot;
- verminderen we het tempo van bodemdaling;
- creëren we een klimaatrobuust watersysteem en
- behouden we toekomstperspectief voor de landbouw.
Aanbiedingsbrief aan de besturen
In de brief aan de overheden doet de gebiedscommissie het voorstel om dit peilscenario PSc4 in ADD-Zuid te gebruiken als uitgangspunt voor de verdere uitrol van het gebiedsproces, met onder meer een concreet aanbod voor nadeelcompensatie in geld of grond. Dit is een concrete volgende stap in het deelgebied ADD-Zuid. Ook benadrukt de gebiedscommissie in de brief een aantal randvoorwaarden, zoals peilindexatie en voldoende financiële dekking. De verwachting is behandeling en besluitvorming in GS en DB begin 2026. Gemeenten hebben hierin geen besluitvormende rol, maar zijn wel nauw betrokken gezien het integrale karakter van het gebiedsproces.
Randvoorwaarden
In de brief aan de bestuurders benadrukt de gebiedscommissie de randvoorwaarden die men stelt aan het peilscenario PSc4. Dit zijn zowel inhoudelijke als financiële randvoorwaarden:
- de beschikbaarheid van de Compensatie Systematiek Veenweide (CSV), namelijk goedkeuring hiervan door de Europese Commissie in Brussel; (meer informatie over de CSV vindt u hier; link invoegen naar website)
- zekerheid over financiële dekking van het gehele gebiedsproces;
- zekerheid over peilindexatie/peilaanpassing ná initiële peilverhoging (het meebewegen van het nieuwe peil met de resterende bodemdaling);
- geleidelijke peilverhoging (ter voorkoming van o.a. de groei van pitrus);
- aandacht/inpassing van natuurmaatregelen.
Als niet aan deze randvoorwaarden wordt voldaan, dan vindt de gebiedscommissie het voorgestelde peilscenario niet toekomstbestendig en kan men hier als gebiedscommissie niet achter staan.
Natuurmaatregelen
Het peilscenario is vooral tot stand gekomen met het oog op toekomstbestendige landbouw en een robuust watersysteem. Tegelijkertijd biedt het PSc4 concrete handvaten voor het uitwerken van maatregelen voor natuur en milieu. Dit is voor de gebiedscommissie dan ook een wezenlijk onderdeel voor het vervolg. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het inrichten van het landbouwgebied rondom natuurgebied De Deelen als natuur-inclusieve overgangszone en aan het aanleggen van natuurvriendelijke slootoevers.
Compensatie en het Wiel van Veenweiden
Nadat de besturen van provincie en Wetterskip hebben ingestemd met het vervolg van het proces, moet met behulp van de CSV (Compensatie Systematiek Veenweiden) aan elke grondgebruiker en grondeigenaar een concreet voorstel voor (nadeel)compensatie worden gedaan. Hierover volgen op dat moment opnieuw persoonlijke gesprekken, waarin ook voorkeuren en wensen worden besproken. Dit zal naar verwachting in de eerste helft van 2026 zijn. Het gaat dan om concrete voorstellen en gesprekken per bedrijf, over compensatie in geld of grond, detailontwerpen en zo nodig herverkavelen.
Terugblik op de gesprekken met de boeren
Aan de hand van een aantal dia's met kaarten is het peilscenario PSc4 toegelicht, samen met de keuzes die gemaakt zijn. Er is op zorgvuldige wijze gekeken naar het watersysteemplan en naar oplossingen voor de huidige knelpunten. De droogleggingen kwamen aan bod en er was ruimte voor vragen en opmerkingen. Per groep werd er, naast het totaalplaatje, ingezoomd op de peilvakken van het eigen bedrijf/de eigen situatie voor de toekomst met de voorgestelde hogere waterpeilen.
Er was begrip, ruimte en respect voor elkaars mening en inbreng. De boeren hebben begrip voor het peilscenario dat nu voorligt en waardering voor de voorgestelde aanpassingen in het watersysteem. Een onderwerp dat in meerdere gesprekken terugkwam, is de ganzenproblematiek. Dit aandachtspunt neemt de gebiedscommissie dan ook mee in het vervolgproces. De gesprekken zijn eerst alleen geweest met de boeren die in het gebied ADD-Zuid zelf werkzaam zijn. Voor verpachters en overige belanghebbenden is er in november een informatiebijeenkomst.
Informatie
Onderaan dit nieuwsbericht vindt u onder het kopje 'Documenten' de presentatie (inclusief een aantal kaarten) en een samenvatting van de informatie die tijdens de gesprekken is gedeeld met de boeren in ADD-Zuid. Ook vindt u hier de aanbiedingsbrief aan de overheden, het hoofdrapport (Ontwikkeling ADD-Zuid scenario 4) en het bijlagenrapport.
Vervolg
Het concept-peilscenario ligt nu voor aan de bestuurders. Het aanbieden hiervan is een belangrijke, concrete stap naar toekomstperspectief voor Aldeboarn-De Deelen, waarmee dit gebiedsproces - ook landelijk - voorop loopt. De gebiedscommissie kijkt met interesse uit naar de reactie van de besturen, zodat we dit proces een vervolg kunnen geven.
Documenten
Aanbiedingsbrief aan overheden
Hoofdrapport 'Ontwikkeling ADD-Zuid scenario 4'
Bijlagenrapport 'Ontwikkeling ADD-Zuid scenario 4'
Samenvatting informatie over het concept-peilscenario voor ADD-Zuid