Inleiding
Dit is alweer de laatste nieuwsbrief voor de zomer over het Friese Veenweideprogramma. In deze editie gaan we in op de gevolgen van de NLPG voor onze provincie. Veel belangstelling voor Aldeboarn-De Deelen deze maand: nieuwe raadsleden werden er bijgepraat over het Veenweideprogramma en ook was er een demo-avond over het proefproject bodemvruchtbaarheid. Verder in deze nieuwsbrief: de stand van zaken rondom het Flankerend Beleid, de benoeming van Frank Jorna als lid van het dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân en het advies over de aanpak van de funderingsproblematiek, dat de Funderingstafel deze week overhandigde aan Provinciale Staten.
Namens het programmateam Veenweide Fryslân een hele fijne zomer gewenst!
|
|
Nationaal Programma Landelijk Gebied
Begin juni stelde het kabinet de startnotitie Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) vast. Een onderdeel ervan, de aanpak van de stikstofproblematiek, zorgde landelijk al voor veel commotie. Maar ook de impact van het NPLG als geheel zal groot zijn voor het veenweidegebied in Fryslân. We vertellen er meer over, ook over hoe Fryslân zich voorbereidt op het programma.
Het programma
De basis van het NPLG is om de komende jaren te komen tot herstel van een balans van natuur- en milieukwaliteit in Nederland. Bodem en water zijn daarbij leidend. Achtergrond hiervan is een flink aantal internationale afspraken die de komende tijd worden uitgevoerd: het klimaatakkoord van Parijs, de afspraken over natuurherstel – zoals de eerder genoemde stikstofaanpak – en de afspraken over waterkwaliteit uit de Kaderrichtlijn Water.
Dit alles wordt op landelijk niveau samengebracht in het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Het is duidelijk dat de impact op en samenhang met allerlei andere belangen in het landelijk gebied van Fryslân fors is. Denk bijvoorbeeld aan de biodiversiteit, de aanleg en inrichting van nieuwe natuur, de waterkwantiteit en uiteraard de toekomst van de landbouw.
Inmiddels wordt in Den Haag gewerkt aan de voorwaarden om te komen tot een goed programma. Belangrijk is daarbij dat het geld uit het transitiefonds (ruim 24 miljard euro) beschikbaar komt. Maar ook worden andere financiële voorwaarden, zoals het agrarisch natuurbeheer en het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, afgestemd op het  NPLG. In juli 2023 leveren de provincies een integraal gebiedsplan in, waarin staat hoe de (inter)nationale taakstellingen worden gerealiseerd.
Hoe Fryslân invulling geeft aan het NPLG
Inmiddels hebben de provincie Fryslân en het Wetterskip Fryslan de handen ineen geslagen om gezamenlijk de voorbereidingen voor het NPLG op te starten. Een belangrijk onderdeel hiervan is dat de toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen in kaart worden gebracht. Natuur, landbouw, infrastructuur, woningbouw, bedrijventerreinen… er moeten keuzes worden gemaakt hoe we in onze provincie omgaan met de schaarse ruimte.
Daarnaast wordt er ook gekeken hoe de gebiedsgerichte uitvoering van de plannen in de provincie vorm gaat krijgen. Zowel in het veenweidegebied als elders – denk aan de wadden – zijn al intensieve gebiedsprocessen aan de gang met grondeigenaren, inwoners en belanghebbenden over de toekomst van het gebied. Ook zijn er al veel gebiedscommissies aan de slag met de aanleg en inrichting van natuur. Gekeken wordt wat de beste gebiedsgerichte aanpak wordt voor de realisatie van het NPLG in Fryslân. In het najaar worden ook de gemeenten betrokken bij de verdere planvorming. Hoe ‘de Mienskip’ te betrekken bij de verdere planvorming, wordt op dit moment nog bepaald.
Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u contact opnemen met Daan van Gulik, projectsecretaris NPLG Fryslân via e.d.vangulik@fryslan.frl of tel. 06-51440357.
|
|
|
|
Veldbezoek raadsleden in Aldeboarn-De Deelen
Op 5 juli werden de nieuwe raadsleden van de zeven veenweidegemeenten in een webinar bijgepraat over het Friese Veenweideprogramma. Een week later stond een veldbezoek aan Aldeboarn-De Deelen bij boer Martin Dijkstra op het programma. Projectleider Lenneke Büller van gebiedsproces Aldeboarn-De Deelen vertelde over de ontwikkelingen in het gebied. Daarna nam projectleider Niek Bosma van Wetterskip Fryslân het gezelschap mee de weide in om meer te vertellen over de HAKLAM-pilot en de metingen die er worden verricht. Het gaf de raadsleden een goed beeld van de complexiteit van de veenweideproblematiek en de tijd die transitie kost. En daarmee ook van de rol van de overheid: ruimte geven om uit te proberen en veranderingen voor elkaar te krijgen.
|
|
Flankerend Beleid en praktijksimulatie
Om de doelen van het Veenweideprogramma te behalen, wordt vooral ingezet op peilverhoging. Dit heeft gevolgen voor een deel van de boerenbedrijven in Aldeboarn-De Deelen. Het Flankerend Beleid is er om de negatieve effecten van de uitvoering van het Veenweideprogramma te compenseren, in grond en/of geld.
Op dit moment wordt een systematiek uitgewerkt om de inkomens- en vermogensdaling te berekenen. De universiteit in Wageningen (WUR) ontwikkelt een generieke berekeningsmethode voor de inkomensschade. Daarnaast is er grondwaardeonderzoek gedaan, wat heeft geleid tot een grafiek waarin de mate van peilverhoging in verband wordt gebracht met de ontwikkeling van de grondwaarde. Ook andere maatregelen die mogelijk inkomensdaling kunnen veroorzaken, zoals noodzakelijke aanpassingen aan het watersysteem, zullen worden meegenomen zodat er voor een boerenbedrijf één totaal perspectief ontstaat. De verwachting is dat het concept Flankerend Beleid dit najaar klaar is.
Omdat het om een nieuwe methodiek gaat, is het belangrijk deze te testen in de praktijk. Er is voor gekozen om dit in ADD Zuid te doen, aan de hand van een zogenaamde ‘praktijksimulatie’. Wat betekenen de maatregelen en het concept Flankerend Beleid voor de individuele bedrijven en voor ADD Zuid als geheel? De ervaringen uit de praktijksimulatie worden gebruikt om het Flankerend Beleid verder aan te scherpen tot een ontwerp Flankerend Beleid. Dit ontwerp wordt voorgelegd voor (politieke) besluitvorming. Het Flankerend Beleid zal uiteindelijk voor het hele veenweidegebied gelden, met specifieke uitwerkingen voor elk gebied.
Het concept Flankerend Beleid wordt getest op basis van de eerste versie van het zogenaamde Optimalisatiescenario voor ADD Zuid. De praktijksimulatie en de input van de boeren uit ADD Zuid zullen helpen om dit scenario verder te verbeteren. En hoewel het om een simulatie gaat, geeft het de deelnemende boeren alvast meer zicht op hun persoonlijke situatie. Het geeft ze de tijd om na te denken over mogelijke toekomstscenario’s voor hun bedrijf.
|
|
Frank Jorna opvolger Jan van Weperen in dagelijks bestuur Wetterskip Fryslân
Frank Jorna uit Easterwierrum is op 12 juli benoemd als lid van het dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân. Jorna is in het dagelijks bestuur de opvolger van Jan van Weperen. Die nam eerder deze maand afscheid vanwege een nieuwe functie als wethouder bij de gemeente Ooststellingwerf.
|
|
Foto: Dijkgraaf Luzette Kroon feliciteert Frank Jorna namens het waterschapsbestuur met zijn benoeming als dagelijks bestuurslid.
|
|
Frank Jorna vertegenwoordigt de fracties van Geborgd Landbouw en VVD in het dagelijks bestuur. Hij wordt onder meer verantwoordelijk voor het waterbeheer in de Friese meren en kanalen (de Friese boezem) en in het landelijk gebied. Het gaat dan om de dagelijkse zorg voor voldoende water voor landbouw en natuur, maar ook om verschillende projecten om wateroverlast te beperken, meer water vast te houden in droge periodes, verbeteren van biodiversiteit en het tegengaan van verzilting.
|
|
Ook wordt Jorna bestuurlijk verantwoordelijk voor regionale samenwerkingsprogramma’s, zoals het Friese Veenweideprogramma 2021-2030. Jorna is verder gebiedsportefeuillehouder voor het zuidwestelijk deel van het beheergebied van Wetterskip Fryslân.
Doelen ‘Gewenst Peil’
Jorna was sinds 2015 namens de fractie van Geborgd Landbouw al lid van het algemeen bestuur. Hij is blij met zijn benoeming: “Ik wil het werk van mijn voorganger zoveel mogelijk voortzetten en mij inzetten om de doelen uit het coalitieakkoord ‘Gewenst Peil’ te realiseren. Er is veel gedaan maar er moet ook nog veel gebeuren. Daar hoop ik in de maanden tot de verkiezingen (maart 2023) mijn bijdrage aan te kunnen leveren.”
Jorna was manager van Dairy Campus in Leeuwarden, het research- en innovatiecentrum voor de melkveehouderij van Wageningen University & Research. Samen met zijn broer heeft hij een melkveebedrijf. Hij blijft mede-eigenaar, maar trekt zich terug uit de besluitvorming in het bedrijf vanwege zijn functie als dagelijks bestuurslid.
|
|
Funderingstafel presenteert advies aan Provinciale Staten
Vanuit het Veenweideprogramma is de afgelopen maanden gewerkt aan een concept-funderingsaanpak. Dit voorstel gaat deze zomer op bestuurlijke route en wordt dan op 30 augustus in de colleges van B&W van de zeven veenweidegemeenten, Gedeputeerde Staten van Provincie Fryslân en het dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân voorgelegd. Daarna volgt een inspraakperiode. Aan het eind van dit jaar ligt de funderingsaanpak voor bij gemeenteraden, Provinciale Staten en het Algemeen Bestuur.
De Funderingstafel heeft tegelijkertijd gewerkt aan een advies over de aanpak van de funderingsproblematiek. Op 13 juli heeft de Funderingstafel haar advies gepresenteerd aan Provinciale Staten. Dit advies bestaat uit drie onderdelen: een goed functionerend funderingsloket, een goede regeling voor onderzoek, herstelplan en herstel en preventie en voorlichting om schade te voorkomen. Tijdens de presentatie deed voorzitter André van de Nadort de dringen de oproep om dit advies zorgvuldig te betrekken in de funderingsaanpak.
De concept-funderingsaanpak moet nog voor de zomer naar de betrokken overheden worden verstuurd, zodat het ook direct na het zomerreces geagendeerd kan worden in alle dagelijkse besturen. Daardoor is het advies van de Funderingstafel nog niet bij het conceptvoorstel betrokken. Op 30 augustus komen de colleges, Gedeputeerde Staten en het Dagelijks Bestuur met een eerste reactie op het advies van de funderingstafel en hoe het advies wordt betrokken bij de aanpak.
|
|
|
Demo pilot bodemvruchtbaarheid veenweide
Kan een betere bodemvruchtbaarheid een van de oplossingsrichtingen zijn binnen de veenweideopgave? Om dit te onderzoeken startte in het najaar van 2018 in Aldeboarn-De Deelen een proefproject bij acht melkveehouders, zowel gangbaar als biologisch.
Op 5 juli jl. vertelde Anne Jansma van Agreco Advies tijdens een veldbijeenkomst in Goëngahuizen over de gehanteerde aanpak en de tussentijdse resultaten. Zien we inmiddels al effecten op de bodemstructuur, de gewaskwaliteit en de bodembiologie?
|
|
|
|
